SATALA ANTİK KENTİ’NİN ESERLERİ 32 YIL SONRA EVİNDE

       Gümüşhane İli, Kelkit İlçesi, Sadak Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Satala’daki ilk arkeolojik kazılar 19. Yüzyılın sonunda AlfredBilliotti adındaki İngiliz Sefiri tarafından başlatılmıştır. Bilimsel olmayan eser çıkarmaya yönelik olan bu kazı çalışmaları tek sezonda sona ermiştir. Sonrasında ise 1990’larda ve 2000’li yıllarda gerek İngiliz Arkeoloji Enstitüsü’nün ve İsviçreli araştırmacıların gerçekleştirdiği birkaç sezonluk yüzey araştırmaları yapılmıştır. Satala Antik Kenti’nde ilk bilimsel kazı çalışmaları ise 2017 yılında başlatılmıştır. Türkiye’deki ilk ve tek Roma Lejyonu kazısı olan Satala Antik Kazısı bölge coğrafyasının askeri tarihiyle ilgili önemli bilgiler içermektedir. Roma İmparatorluğu’nun eline geçen bu topraklar, İmparatorluğun doğudaki savunma hattının kuzey bölgesini oluşturur. Roma İmparatoru Vespasianus’un M.S. 71 -72 yıllarında doğu eyaletlerinde yaptığı bir düzenlemeden hemen sonra bir bir sınır kenti şeklinde oluşturulan Satala bölgede yüzlerce yıllık bir süre boyunca güçlü surlarıyla adından söz ettirmiştir. Lejyonun kente gelmesi ise M.S. 98 – 117 yılları arasında hüküm sürmüş olan Roma İmparatoru Traianus tarafından gerçekleştirmiştir. M.S. II. Yüzyılın başında önce Legio XVI. Flavia Firma ve daha sonra kalıcı bir şekilde Legio XV. Apollinaris lejyonlarına ev sahipliği yapmış ve M.S. VII. Yüzyıla kadar devam etmiştir.

       Satalaya konuşlandırılan XV. Apollinaris Lejyonu, Roma İmparatorlu Augustus tarafından M.Ö. 41 yılında kurulmuştur. Kent Pagan Tanrısı Apollon’a adanmıştır. Yaklaşık 3500 kişilik subay ve lejyonerden oluşan birliğin 1500 kadar da yardımcı hizmetler sınıfında görevlisi vardı. Roma İmparatoru MarcusAurelius bu lejyona sağdık ve vefalı anlamına gelen Latince “PiaFidelis” adını vermiştir.

       Satala Antik Kenti’nin bölgede yapılan arkeolojik yüzey çalışmalarında ele geçirilen askeri garnizona ait baskılı tuğlalar ile sikkelerden anlaşılmaktadır. Yorke tarafından üzerinde “Apol” yazan yazıtların bulunması ve ayrıca David French tarafından Satala’ya ait olduğu tespit edilen 5 mezar taşının Apollanaris lejyonunda görev yapan askerlere ait olduğu bilinmektedir. Erzurum Arkeoloji Müzesi’nin envanterinde kayıtlı olan 1 adet Lahit, 4 adet Mezar Steli, 1 adet Stel, 1 adet Kabartma, 5 adet Sütun Parçası,4 adet Sütun Atlığı, 3 adet Sütun Başlığı, 3 adet Kandil, 2 adet Fibula, 1 adet bilezik ve 1 adet Cam Şişe olmak üzere 26 (yirmi altı) adet arkeolojik eser ve 106 adet Yunan – Roma – Bizans Dönemi Sikkenin devir işlemleri yapılarak Gümüşhane Müzesi Müdürlüğü’nün envanterine eklenmiştir.

       Erzurum Arkeoloji Müzesi Müdürlüğü’ne 1986 yılında götürülen Satala Antik Kenti eserleri 32 yıl sonra tekrar topraklarına dönerek Gümüşhane Müzesi bahçesinde ziyaretçileriyle tanışmayı bekliyor.

      Eserlerin İlimiz Gümüşhane Müzesi Müdürlüğüne kazandırılmasında her türlü desteği veren Sayın Valimiz Kamuran TAŞBİLEK, Sayın Milletvekillerimiz Osman AKGÜL ve Cihan PEKTAŞ’ a ve kamuoyunda bu konuya duyarlılık gösterip bizleri teşvik eden tüm hemşehrilerimize İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü çalışanları adına teşekkürlerimizi arz ediyorum.

        İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü